PHP Basic

ในครั้งก่อนผมได้ทำบทความเกี่ยวกับ PHP นั่นก็คือ มาเริ่มเรียนเขียนโปรแกรมด้วยภาษา PHP กันเถอะ (PHP for Beginners) ซึ่งจะแตกต่างจากบทความนี้ตรงที่ บทความนี้จะเน้นแทบทุกเรื่องที่ต้องใช้ใน PHP โดยบทความที่ผมเขียนก่อนหน้า อาจจะข้ามหลายๆ เรื่องไป แต่บทความนี้จะเจาะลึกมากกว่าบทความก่อนหน้า ต้องขอออกตัวก่อนว่า ผมพึ่งจะเริ่มหัดเขียน PHP ได้ไม่นานเท่าไหร่ แต่ผมจะพยายามที่จะเขียนบทความนี้ให้ครบทุกเรื่องที่เกี่ยวข้องกับ PHP และอธิบายให้เข้าใจง่ายมากที่สุด

Introduction

มารู้จัก PHP เพิ่มอีกสักนิด PHP คือ server-side scripting ที่ออกแบบมาสำหรับการใช้งานบนเว็บ หมายความว่า มันถูกออกแบบมาสำหรับการทำงานที่ฝั่ง Server ซึ่งหากใครที่เริ่มทำเว็บมาบ้างจะได้ยินคำว่า Server Side และ Client Side อยู่บ่อยๆ

Pre-requisites

ก่อนจะไปเริ่มต้นเขียน PHP กัน เราจะเป็นที่จะต้องติดตั้ง PHP ไว้ในเครื่องก่อน ซึ่งผมก็มีการติดตั้งอยู่หลากหลายแบบด้วยกัน เริ่มตั้งแต่

ติดตั้ง PHP

• ใช้งานบน Docker ซึ่งผมได้ทำเป็นบทความละ การติดตั้งและใช้งาน PHP Apache และ MySQL ด้วย Docker Compose
• หรือจะรันแบบคำสั่งเดียว ใช้ได้เลยก็ รัน PHP Project ฉบับโคตรเร็วด้วย PHP CLI

หรือจะโปรแกรมที่มัดรวมทุกอย่างมาให้แล้วก็

• Laragon 🐘 สำหรับ Windows ผมแนะนำอันนี้ เป็นพิเศษ
• MAMP
• XAMPP
• WAMP

ติดตั้ง Editor

• Visual Studio Code
• PHP Intelephense

Editor ใครจะใช้อันไหนก็ตามสะดวกเลยนะ ถ้าเตรียมเครื่องมือทุกอย่างพร้อมแล้ว ก็ไปเริ่มต้นเขียน PHP กันเลย

Echo

ก่อนจะไปเรื่องอื่น เราลองมาแสดงค่าอะไรบางอย่างออกทางหน้าจอกันก่อน เพื่อเช็คว่า PHP สามารถทำงานได้ โดยเราจะใช้คำสั่ง echo ในการแสดงค่าออกทางหน้าจอ

แต่ก่อนที่เราจะใช้คำสั่ง เราจำเป็นที่จำต้องเปิด tag <?php ขึ้นมาก่อน เพื่อที่จะบอกว่า ต้องส่วนนี้คือส่วนที่เป็นภาษา PHP และปิด tag ด้วย ?> เมื่อจบคำสั่ง PHP มาลองดูกัน

ผมจะทำการสร้าง folder สำหรับ Project PHP แล้ว สร้างไฟล์ index.php ขึ้นมา และเขียนคำสั่ง echo ดังนี้

<?php
  echo 'Hello World!';
?>

จากนั้นผมจะเปิด Terminal ขึ้นมา แล้วใช้คำสั่ง php -S localhost:8000 เพื่อที่จะรัน PHP Server ขึ้นมา (สามารถดูรายละเอียดได้ที่ รัน PHP Project ฉบับโคตรเร็วด้วย PHP CLI)

แล้วเปิด Browser ขึ้นมา แล้วพิมพ์ localhost:8000 ลงไป จะได้ผลลัพธ์ดังนี้

วิธีการรันไฟล์ก็อยู่ที่เครื่องมือที่ท่านใช้เลยนะ หลายท่านอาจจะไม่ได้ใช้ PHP CLI เหมือนกับผม วิธีการจะแตกต่างกันไป แต่หลักๆ ก็คือ ต้องมี Server ที่รองรับ PHP ให้ทำงาน และเปิดไฟล์ index.php ขึ้นมาให้เรา จะใช้เครื่องมือไหน ก็ตามสะดวกเลย

Variables

ไม่ว่าจะเริ่มต้นเรียนเขียนภาษาไหน ตัวแรกสุดที่ต้องรู้ก็คือการประกาศตัวแปร ซึ่งใน PHP จะใช้ $ นำหน้าตัวแปรที่เราต้องการจะประกาศ

เช่น

<?php
  $name = '9mza';
  $age = 60;
  $isMale = true;
?>

เราสามารถสามารถใช้ echo ในการแสดงผลตัวแปรได้เช่นกัน

echo $name; // 9mza
echo $age; // 20
echo $isMale; // 1

Data Types

ใน PHP มี 8 ชนิดของ Data Type ที่เราสามารถใช้งานได้ ได้แก่

• String
• Integer
• Float
• Boolean
• Array
• Object
• Null
• Resource

String

String คือ ข้อความ ซึ่งเราสามารถประกาศได้โดยใช้ '' หรือ "" ก็ได้

<?php
  $name = '9mza';
  $name = "9mza";
?>

ซึ่งความแตกต่างของ '' กับ "" คือ ใน '' จะไม่สามารถใช้ตัวแปรได้ แต่ใน "" สามารถใช้ตัวแปรได้

<?php
  $name = '9mza';
  echo 'My name is $name'; // My name is $name
  echo "My name is $name"; // My name is 9mza
?>

Integer

Integer คือ จำนวนเต็ม ซึ่งเราสามารถประกาศได้โดยใช้ตัวเลขเท่านั้น โดยจะเป็นจำนวนเต็มบวกหรือลบก็ได้

<?php
  $first = 60;
  $second = -60;
?>

Float

Float คือ จำนวนทศนิยม ซึ่งเราสามารถประกาศได้โดยใช้ตัวเลขเท่านั้น โดยจะเป็นจำนวนเต็มบวกหรือลบก็ได้

<?php
  $price = 20.5;
  $discount = -20.5;
?>

Boolean

Boolean คือ ค่าที่มีค่าเป็น true หรือ false เท่านั้น

<?php
  $isMale = true;
  $isFemale = false;
?>

Array

Array คือ ตัวแปรที่สามารถเก็บข้อมูลหลายๆ ค่าได้ ซึ่งเราสามารถประกาศได้ 2 แบบ คือ

• แบบแรก ใช้ array() ในการประกาศ

<?php
  $days = array('Monday', 'Tuesday', 'Wednesday', 'Thursday', 'Friday', 'Saturday', 'Sunday');
?>

• แบบที่สอง ใช้ [] ในการประกาศ

<?php
  $days = ['Monday', 'Tuesday', 'Wednesday', 'Thursday', 'Friday', 'Saturday', 'Sunday'];
?>

เราจะจะใช้ print_r() เพื่อดูข้อมูลใน Array ว่ามีอะไรบ้าง

<?php
  print_r($days);
  // Array ( [0] => Monday [1] => Tuesday [2] => Wednesday [3] => Thursday [4] => Friday [5] => Saturday [6] => Sunday )
?>

หรือจะใช้ var_dump() ก็ได้เหมือนกัน

<?php
  var_dump($days);
  // array(7) { [0]=> string(6) "Monday" [1]=> string(7) "Tuesday" [2]=> string(9) "Wednesday" [3]=> string(8) "Thursday" [4]=> string(6) "Friday" [5]=> string(8) "Saturday" [6]=> string(6) "Sunday" }
?>

เราสามารถเข้าถึงข้อมูลใน Array ได้โดยการใช้ [] และใส่ index ของข้อมูลที่เราต้องการเข้าถึง

<?php
  echo $days[0]; // Monday
?>

เราสามารถเก็บข้อมูลต่างชนิดกันได้ใน Array ได้

<?php
  $person = ['9mza', 60, true];
?>

Associative Array

Associative Array คือ ตัวแปรที่สามารถเก็บข้อมูลหลายๆ ค่าได้ แต่จะเก็บข้อมูลแบบ key-value ซึ่งเราสามารถประกาศได้โดยใช้ array() และใส่ key และ value ของข้อมูลที่เราต้องการเก็บ

<?php
  $person = array('name' => '9mza', 'age' => 60, 'isMale' => true);
?>

เราสามารถเข้าถึงข้อมูลใน Associative Array ได้โดยการใช้ [] และใส่ key ของข้อมูลที่เราต้องการเข้าถึง

<?php
  echo $person['name']; // 9mza
?>

เราสามารถเพิ่มข้อมูลใหม่เข้าไปใน Associative Array ได้โดยการใช้ [] และใส่ key ของข้อมูลที่เราต้องการเพิ่ม

<?php
  $person['height'] = 170;
?>

หรือจะแก้ไขข้อมูลใน Associative Array ได้โดยการใช้ [] และใส่ key ของข้อมูลที่เราต้องการแก้ไข

<?php
  $person['name'] = 'Bandit';
?>

Object

Object คือ ตัวแปรที่สามารถเก็บข้อมูลหลายๆ ค่าได้ ซึ่งเราสามารถประกาศได้โดยใช้ new และชื่อคลาส

$date = new DateTime();

เราสามารถเข้าถึงข้อมูลใน Object ได้โดยการใช้ -> และชื่อของ property ที่เราต้องการเข้าถึง

<?php
  echo $date->format('Y-m-d H:i:s');
?>

Null

Null คือ ค่าที่ไม่มีค่า ซึ่งเราสามารถประกาศได้โดยใช้ null

<?php
  $name = null;
?>

Null เป็น Case insensitive ซึ่งหมายความว่า NULL กับ null จะถือว่าเป็นค่าเดียวกัน

Resource

Operator

Operator คือ ตัวดำเนินการ ซึ่งเราสามารถใช้ตัวดำเนินการเพื่อเปลี่ยนแปลงค่าของตัวแปรได้ โดยมีตัวดำเนินการทั้งหมด 4 ประเภท ได้แก่

• Arithmetic Operator
• Assignment Operator
• Comparison Operator
• Logical Operator

Arithmetic Operator

Arithmetic Operator คือ ตัวดำเนินการที่ใช้ในการคำนวณค่าตัวเลข โดยมีตัวดำเนินการทั้งหมด 5 ตัว ได้แก่

• + บวก
• - ลบ
• * คูณ
• ** ยกกำลัง
• / หาร
• % หารเอาเศษ

<?php
  $a = 10;
  $b = 5;

  echo $a + $b; // 15
  echo $a - $b; // 5
  echo $a * $b; // 50
  echo $a ** $b; // 100000
  echo $a / $b; // 2
  echo $a % $b; // 0
?>

Assignment Operator

Assignment Operator คือ ตัวดำเนินการที่ใช้ในการกำหนดค่าให้กับตัวแปร โดยมีตัวดำเนินการทั้งหมด 5 ตัว ได้แก่

• = กำหนดค่า
• += บวกแล้วกำหนดค่า
• -= ลบแล้วกำหนดค่า
• *= คูณแล้วกำหนดค่า
• /= หารแล้วกำหนดค่า
• %= หารเอาเศษแล้วกำหนดค่า

<?php
  $a = 10;
  $b = 5;

  $a += $b; // $a = $a + $b = 15
  $a -= $b; // $a = $a - $b = 5
  $a *= $b; // $a = $a * $b = 50
  $a /= $b; // $a = $a / $b = 2
  $a %= $b; // $a = $a % $b = 0
?>

Comparison Operator

Comparison Operator คือ ตัวดำเนินการที่ใช้ในการเปรียบเทียบค่า โดยมีตัวดำเนินการทั้งหมด 6 ตัว ได้แก่

• == เท่ากับ
• === เท่ากับและเป็นชนิดเดียวกัน
• != ไม่เท่ากับ
• !== ไม่เท่ากับและไม่เป็นชนิดเดียวกัน
• > มากกว่า
• < น้อยกว่า
• >= มากกว่าหรือเท่ากับ
• <= น้อยกว่าหรือเท่ากับ

<?php
  $a = 10;
  $b = 5;

  echo $a == $b; // false
  echo $a === $b; // false
  echo $a != $b; // true
  echo $a !== $b; // true
  echo $a > $b; // true
  echo $a < $b; // false
  echo $a >= $b; // true
  echo $a <= $b; // false
?>

ความแตกต่างระหว่าง == กับ === คือ == จะเปรียบเทียบค่าเท่ากัน แต่ === จะเปรียบเทียบค่าเท่ากันและเป็นชนิดเดียวกัน

<?php
  $a = 10;
  $b = "10";

  echo $a == $b; // true
  echo $a === $b; // false
?>

Logical Operator

Logical Operator คือ ตัวดำเนินการที่ใช้ในการเปรียบเทียบค่า โดยมีตัวดำเนินการทั้งหมด 3 ตัว ได้แก่

• && ความหมายคือ และ โดยจะเป็นจริงเมื่อทั้งสองเงื่อนไขเป็นจริง
• || หรือ or ความหมายคือ หรือ โดยจะเป็นจริงเมื่ออย่างน้อยหนึ่งเงื่อนไขเป็นจริง
• ! ความหมายคือ ไม่เท่ากับ จะเป็นจริงเมื่อเงื่อนไขเป็นเท็จ
• xor จะคล้ายๆ กับหรือ แต่จะแตกต่างกันตรง จะเป็นจริงเมื่อเงื่อนไขเป็นจริงเพียงอย่างเดียว

<?php
  $a = 10;
  $b = 5;

  echo $a > 5 && $b < 10; // true
  echo $a > 5 || $b < 10; // true
  echo !($a > 5); // false
  echo $a > 5 xor $b < 10; // false
  echo $a > 5 xor $b > 10; // true
?>

Conditionals

Conditionals คือ เงื่อนไขในการทำงานของโปรแกรม

If , Else if , Else

การทำงานของ If ก็คือจะทำงานใน block if ถ้าเงื่อนไขนั้นเป็นจริง แต่ถ้าเงื่อนไขเป็นเท็จ จะทำงานใน block else แทน

<?php
  $a = 10;
  $b = 5;

  if ($a > $b) {
    echo "a is greater than b";
  } else {
    echo "a is less than b";
  }
?>

ถ้าต้องการเพิ่มเงื่อนไข สามารถใช้ else if ได้

<?php
  $grade = 75;

  if ($grade >= 80) {
    echo "A";
  } else if ($grade >= 70) {
    echo "B";
  } else if ($grade >= 60) {
    echo "C";
  } else if ($grade >= 50) {
    echo "D";
  } else {
    echo "F";
  }
  // Result: B
?>

Switch

Switch จะคล้ายกับ If แต่จะเขียนในลักษณะเป็น case แทน ซึ่งถ้าเข้าเงื่อนไขไหน ก็จะทำงานใน case นั้น

<?php
  $grade = 75;

  switch ($grade) {
    case $grade >= 80:
      echo "A";
      break;
    case $grade >= 70:
      echo "B";
      break;
    case $grade >= 60:
      echo "C";
      break;
    case $grade >= 50:
      echo "D";
      break;
    default:
      echo "F";
  }
  // Result: B
?>

Ternary Operator

Ternary Operator คือ If แบบลดรูป โดยจะเขียนเป็น condition ? true : false คือ ถ้าเงื่อนไขเป็นจริง จะทำงานใน block true แต่ถ้าเงื่อนไขเป็นเท็จ จะทำงานใน block false

<?php
  $today = "Monday";

  echo $today == "Monday" ? "Go to work" : "Go to Rest";

Loop

Loop คือ การทำงานซ้ำๆ จนกว่าเงื่อนไขจะเป็นเท็จ โดยมี 3 ประเภทคือ

• for จะทำงานก่อน แล้วจึงตรวจสอบเงื่อนไข
• while จะตรวจสอบเงื่อนไขก่อน แล้วจึงทำงาน
• do while จะทำงานก่อน 1 ครั้ง แล้วจึงตรวจสอบเงื่อนไข

For

<?php
  for ($i = 0; $i < 10; $i++) {
    echo $i;
  }
?>

While

<?php
  $i = 0;
  while ($i < 10) {
    echo $i;
    $i++;
  }
?>

Do While

<?php
  $i = 0;
  do {
    echo $i;
    $i++;
  } while ($i < 10);
?>

Foreach

Foreach จะใช้กับ Array โดยจะทำงานตามจำนวนของ Array ที่เรากำหนด

<?php
  $fruits = ["Apple", "Banana", "Orange"];

  foreach ($fruits as $fruit) {
    echo $fruit;
  }
?>

เราสามารถใช้ Foreach กับ Array ที่มี Key ได้ด้วย

<?php
  $fruits = [
    "Apple" => "🍎",
    "Banana" => "🍌",
    "Orange" => "🍊"
  ];

  foreach ($fruits as $key => $value) {
    echo $key . " " . $value; // Apple 🍎 Banana 🍌 Orange 🍊
  }
?>

Exercise

หลังจากที่เราได้เรียนรู้หลายๆ เรื่องไปแล้ว มาลองทำแบบฝึกหัดกันดูกันบ้าง

$peoples = [
  ["name" => "John", "age" => 20],
  ["name" => "Peter", "age" => 18],
  ["name" => "Mary", "age" => 13],
  ["name" => "Jane", "age" => 30],
  ["name" => "Bob", "age" => 14],
  ["name" => "Alice", "age" => 24],
  ["name" => "Steve", "age" => 17],
  ["name" => "Kevin", "age" => 19],
  ["name" => "David", "age" => 21],
  ["name" => "Tom", "age" => 23],
];

$adult_count = 0;
$teen_count = 0;
$can_apply_job = 0;

foreach ($peoples as $people) {
  if ($people["age"] >= 18) {
    $adult_count++;
  } else {
    $teen_count++;
  }

  if ($people["age"] >= 18 && $people["age"] <= 25) {
    $can_apply_job++;
  }
}

echo "Adult: " . $adult_count . " Teen: " . $teen_count . " Can Apply Job: " . $can_apply_job;

Break and Continue

Break

Break จะใช้ในการหยุดการทำงานของ Loop

ตัวอย่าง ต้องการให้หยุดการทำงานเมื่อ i เท่ากับ 5

<?php
  for ($i = 0; $i < 10; $i++) {
    if ($i == 5) {
      break;
    }
    echo $i;
  }
?>

// 01234

Continue

Continue จะใช้ในการข้ามการทำงานของ Loop ไปยัง Loop ถัดไป

ตัวอย่าง ต้องการให้ข้ามการทำงานเมื่อ i เท่ากับ 5

<?php
  for ($i = 0; $i < 10; $i++) {
    if ($i == 5) {
      continue;
    }
    echo $i;
  }
// 012346789

?>

Add PHP Loop and Condition to HTML

หลังจากที่เราได้เรียนเรื่อง Loop มาบ้างแล้ว ทีนี้เราลองนำมันมาแสดงผลบน HTML กันดูบ้าง (ผมจะคิดไปเองว่าท่านเข้าใจ HTML อยู่แล้ว 😁)

โดยเราจะเริ่มสร้างโครง HTML กันก่อน

<!DOCTYPE html>
<html lang="en">
  <head>
    <meta charset="UTF-8" />
    <meta http-equiv="X-UA-Compatible" content="IE=edge" />
    <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0" />
    <title>Document</title>
  </head>
  <body></body>
</html>

จากนั้นเราจะแทรก PHP ลงไปในส่วนของ Body

<?php
  $countries = [
    "Thailand" => "🇹🇭",
    "Japan" => "🇯🇵",
    "China" => "🇨🇳",
    "Korea" => "🇰🇷",
    "USA" => "🇺🇸",
  ];

  foreach ($countries as $country => $flag) {
    echo "<p>$country $flag</p>";
  }
?>

หรือจะ Loop แบบนี้ก็ได้

<?php
    $countries = [
      "Thailand" => "🇹🇭",
      "Japan" => "🇯🇵",
      "China" => "🇨🇳",
      "Korea" => "🇰🇷",
      "USA" => "🇺🇸",
    ];

foreach ($countries as $key => $value) : ?>
  <p> <?= $key ?> <?= $value ?> </p>
<?php endforeach; ?>

เปิด Browser แล้วเราจะเห็นผลลัพธ์ดังนี้